In 2017 heeft onze parochie Sint-Odulphus van Brabant zich voor alle vijf kerkgemeenschappen aangemeld bij de landelijke vereniging Kerken met Stip en geeft daarmee invulling aan het belang van de diaconale taak voor voormalige gedetineerden.
Kerken met Stip is een verband van Rooms Katholiek en Protestants justitiepastoraat in Nederland en wordt ondersteund door kerken, verenigingen en groeperingen met verschillende achtergronden.
De leefwereld van ex-gedetineerden heeft haar eigen kenmerken. Tijdens de detentie zijn er veel momenten waarop aandacht wordt besteed aan verwerking en herstel van hun vergrijpen. Nog tijdens de gevangenschap kunnen geïnteresseerde gedetineerden op weg geholpen worden door justitiepastoraat; bijvoorbeeld in persoonlijke gesprekken, in kerkdiensten of met alpha-cursussen en gevangenenzorg. Tijdens de gevangenschap kan door gevangenen ook al contact gelegd worden met de landelijke vereniging Kerken met Stip en de aangesloten lokale geloofsgemeenschappen. Er wordt dan samen gezocht naar passende geestelijke hulp door een geloofsgemeenschap naar keuze voor na hun vrijlating.
Dan komt het moment waarop voor de gevangene de lang verwachte dag van de invrijheidstelling aanbreekt.… Hoe moet het nu verder? Verder, zonder een aanbod van justitiepastores, kerkdiensten of informatiepunten; die blijven achter in het detentiecentrum. Hij moet zelf op zoek naar een plaats waar hij zich thuis voelt. Er komt telkens weer heel veel bij kijken om een nieuw bestaan op te bouwen en een menswaardige plek in de samenleving te vinden: in maatschappelijke of sociale verbanden of religieuze gemeenschappen. De kerk biedt mensen, geestelijk gesproken, een dak boven het hoofd. En zij biedt hun een gemeenschap waarbinnen zij als mens gerespecteerd worden en waarbinnen ze zich kunnen ontplooien. Bij een een Stipkerk vinden zij mogelijk iets terug van de bajeskerk, waar hij regelmatig gebruik van maakte, en dat is mooi meegenomen. Onze Sint-Odulphus van Brabant kerken bieden daarom een ‘maatje’ aan, iemand die hem begeleidt op de ontdekkingsreis naar een nieuw gelovig bestaan.
‘Waarom een Stip?’ hoor ik u vragen. Zwervers trokken vroeger door stad en land op zoek naar werk, inkomen, eten of onderdak. Ze gebruikten tekens waarmee ze informatie aan elkaar doorgaven, bijvoorbeeld een stip, geschilderd op huizen en boerderijen die openstonden om hun onderdak te verlenen. Dat is wat onze kerken, een kerk met zo’n stip, willen zijn. Laagdrempelige, gastvrije plekken waar echte belangstelling bestaat voor ex-gedetineerden die een nieuw begin willen maken. Geloofsgemeenschappen die open staan voor iedereen.
Alle vijf kerkgemeenschappen van onze parochie Sint-Odulphus van Brabant zijn sinds 2017 een Kerk met Stip en de hele parochie wil ook ex-gedetineerden van harte gastvrij in onze parochiekerken ontvangen. Mensen die een geestelijke dakloosheid ervaren. Ze hebben God (opnieuw) leren kennen in gevangenschap en ontdekten de waarde van een geloofsgemeenschap. Jammer genoeg blijkt dat ze, na hun straf te hebben uitgezeten, zelden aansluiting vinden bij een kerk. En dat terwijl deze mannen en vrouwen tijdens hun detentie regelmatig de vieringen meemaakten. Voor de meeste gedetineerden is de drempel naar een onbekende kerk buiten de muren te hoog: ze ervaren een gevoel van kwetsbaarheid en onveiligheid of zijn minder in staat hun eigen leven richting te geven of missen een toekomstperspectief. Door de inzet van vrijwilligers in onze parochie die al vroegtijdig investeren in een band met gedetineerden, hopen we dat we deze mensen in de toekomst in alle vijf parochiekerken geborgenheid kunnen bieden.
Door de benaderingswijze van de Stip-Kerken komen er ook lasten op de schouders van de kerken te liggen. Een Kerk met Stip zijn is niet vrijblijvend maar vraagt van de kerk verantwoordelijkheid. Vanuit de vaak verstoorde achtergrond van een ex-gedetineerde is de behoefte aan een betrouwbare familie groot. Een familie waar ze van op aan kunnen. Die betrouwbaarheid is voor de doelgroep elementair en moet daarom breed en diep in de parochie gedragen worden.
De parochie richt haar organisatie zo in dat er mensen ter beschikking staan die expliciet ‘maatje’ willen zijn. Op dit moment wordt deze taak vervuld door een contactpersoon die, samen met een pastor, de kar trekt en vormgeeft, maar naarmate de toeloop toeneemt wordt de cluster van ‘maatjes’ uitgebreid. Het zijn die mensen die de ex-gedetineerde opvang bieden en begeleiden bij de liturgie, bij de koffie na de mis en hem of haar voorstellen aan andere medegelovigen. Ook praktische hulp kan in uitzonderingsgevallen nodig zijn. Om mee te gaan naar overheidsinstellingen, sociale dienst en dergelijke. En er moet een pastorale professional beschikbaar zijn. De beschikbaarheid van een pastorale professional is een vereiste; dat waren ze in de gevangenis gewend en dat willen ze in de parochie ook. En dan nog is de kans aanwezig dat de ex-gedetineerde wel wil komen maar dat hij de drempel te hoog vindt. Dan kan het nodig zijn dat de ‘maatjes’ uit de parochie ook nog actief gevangenisbezoeken afleggen, zodat de gevangene zo over de drempel kan worden geholpen.
HOBO Code tabel
De begeleiders ofwel ‘maatjes’ in onze parochie hebben niet alleen een praktisch doel maar hebben tegelijk ook een diaconale taak; ze vormen de voorhoede van de geloofsgemeenschap en ze maken zichzelf langzaam overbodig door de ex-gedetineerde steeds meer deel te laten worden van de gemeenschap en van de verantwoordelijkheid van de hele gemeenschap. Diaconie of dienstbarheid is veel breder dan armenzorg, rechtvaardigheid of barmhartigheid. Het is een bemiddelingsrol. En hij of zij is actief in het bespreekbaar maken van huis- en gedragsregels en de handhaving daarvan aan de ex-gedetineerde. In die rollen zijn de ‘maatjes’ de smeerolie tussen de ex-gedetineerde en de gemeenschap.
Diaconie staat in Kerken met Stip voorop maar Kerken met Stip heeft ook een missionaire kant. Missionair in de betekenis van grenzen oversteken en ons buiten de grenzen van onze geloofsgemeenschap begeven met onder andere als doelstelling dat we mensen tot geloof laten komen. Het draait om de dialoog die ons help om ex-gedetineerden gemakkelijker thuis te laten raken en een gemeenschap te vinden. Vrijwilligers proberen de kring rond het nieuwe gemeenschapslid te vergroten.
De ex-gedetineerde heeft ook veel te bieden als het gaat om de betekenis van genade, zonde en vergeving. De doorwerking van die woorden gaat vaak verloren. Wraak staat bij velen voorop. Barmhartigheid en respect vormen de kern van het beroep op onze parochie. De parochie geeft aandacht aan de ex-gedetineerde die op zijn beurt iets van zichzelf blootgeeft, iets waarvoor hij zich schaamt. Die ex-gedetineerde, die zich aan ons toevertrouwt, geeft ons vertrouwen.
Iedereen zoekt geborgenheid, bescherming, beschutting. Dat is waar het om gaat in het pastoraat; zorg voor de Ander met een hoofdletter. In het pastoraat wordt niet zelden zichtbaar hoe ontheemd mensen kunnen zijn. Misschien zie je van buiten niets, maar inwendig kan er een leegte zijn. De begeleider zoekt met die ander naar geborgenheid. Dat vraagt om zorgvuldigheid in het pastorale contact. Pastoraat is mensen begeleiden naar een vertrouwensvolle bedding voor hun leven.
Dat is de uitdaging en de kracht die door dit gevangenenpastoraat aan onze parochie wordt toegevoegd. Toonbeeld van een uitnodigende en gastvrije kerk zijn, een verzamelplaats voor iedereen.
Ten behoeve van geïnteresseerden, waaronder (ex-)gedetineerden is een profiel van de parochie Sint-Odulphus van Brabant toegevoegd. Hierin staan een korte schets van de verschillende kerkgemeenschappen en algemene gegevens van de dorpen.
De parochie stelt vragen en/of opmerkingen op prijs.
Christ van Oers,
Contactpersoon voor Kerken met Stip namens de R.K. Odulphus van Brabant Parochie.
Klik hiernaast op de afbeelding en download het Profiel van de parochie.
Profiel
Wensenboom vanaf begin december 2024
Diakenwijding van Berend van de Berg
De Digidulfke uitgave novemer 2024 is uit
Kerststal in De Vleut opent op 14 december 2024
Gerarduskalender 2025 verkrijgbaar
