Preek van de week

Preek, Openbaring des Heren, C

          Eerste lezing: Jesaja 60, 1-6
          Evangelie: Mattheüs. 2, 1-12

Het feest van de openbaring des Heren, zoals het feest van Driekoningen officieel heet richt onze blik op de wereldwijde betekenis van het kindje Jezus in Bethlehem. De wereld is in onze dagen klein geworden, afstanden doen er niet toe. Toerisme, vliegverkeer, internet, maar ook een pandemie kennen nauwelijks grenzen. Tegelijkertijd zien we hoe er allerlei religies zijn in onze wereld. Anno 2022 kun je niet meer zeggen dat bijvoorbeeld het christendom de enig ware godsdienst is. Allerlei godsdiensten bezielen mensen met hun eigen kijk op de vragen van het leven.

Wat is dan de wereldwijde betekenis van dat kerstkind?

In onze wereld leven zoveel hoopvolle dromen en het kerstkind is daarvan het symbool. En gelukkig leven die hoopvolle dromen wereldwijd. Elk volk, elke religie leeft daarvan. Gelukkig staat het kerstkind niet alleen.

Je ziet in onze tijd allerlei spanningen tussen politieke systemen, tussen religies en zelfs in ons kleine land tussen mensen die verschillend denken over vaccinaties. Maar het kerstfeest is nog steeds een feest waarbij even grenzen vervagen en men wereldwijd stil staat bij wat ons ten diepste bezielt.

We hoorden dezer dagen dat de Anglicaanse bisschop Desmond Tutu in Zuid Afrika is gestorven. Hij staat symbool voor de idealen van het kerstkind. Hij is een icoon van vrede, verzoening en gerechtigheid. Maar gelukkig is hij niet de enige. Wereldwijd komen mensen op voor een humane wereld.

Ik denk daarom dat onze tijd wereldwijd meer dan ooit verlangt naar de idealen van dat kerstkind, verlangt naar een wereld waar ook God zich thuis voelt. Maar dan heb je wijze mensen nodig uit alle volken en alle religies wereldwijd die zich durven te laten leiden door een ster. En dan durven knielen bij zo’n kind in de stal met die mooie naam Emanuel God met ons.

           Amen

Afbeelding: Aanbidding der Koningen

Schilder: atelier of omgeving van Jheronimus Bosch
          Techniek: olieverf op paneel
          Afmetingen: 80,4 x 115,4 cm
          Datum: ca 1510 - 1520
          Te bezichtigen in: het Erasmushuis te Anderlecht, België

De drieluik stelt het Driekoningen-verhaal voor. Op het linker luik is het niet Jozef die luiers van het Jezuskind droogt, maar een engel en op de rechtste luik is het gevolg van de koningen te zien en door de relatief lage horizon lijkt het geheel een veel natuurlijker indruk te krijgen. De geschenken van de koningen zijn goed zichtbaar. Caspar draagt een oudtestamentische voorstelling op zijn mouw. In dit geval als teken van de afgoderij waar Jezus een eind aan zal maken, de aanbidding van het gouden kalf. Dit is tevens bedoeld als contrast met de aanbidding van de verlosser. De mysterieuze 'vierde wijze', is hier gereduceerd tot een eigentijdse edelman. Op het dak kijken twee herders toe.

Het drieluik verkeert in slechte toestand. Het middenpaneel bijvoorbeeld, is geheel of gedeeltelijk overgeschilderd. Dit maakt een definitieve toeschrijving moeilijk.

Jesaja 60, 1-6

Het nieuwe Jeruzalem
Sta op en schitter, je licht is gekomen, over jou schijnt de luister van de Heer. Duisternis bedekt de aarde en donkerte de naties, maar over jou schijnt de Heer, zijn luister is boven jou zichtbaar. Volken laten zich leiden door jouw licht, koningen door de glans van je schijnsel. Open je ogen, kijk om je heen: ze stromen in drommen naar je toe; je zonen komen van ver, je dochters worden op de heup gedragen. Je zult stralen van vreugde als je het ziet, je hart zal van blijdschap overslaan. De schatten van de zee zullen je toevallen, de rijkdom van vreemde volken valt je in de schoot. Een vloed van kamelen zal je land overspoelen, jonge kamelen uit Midjan en Efa. Uit Seba komen ze in groten getale, beladen met wierook en goud. Zij verkondigen de roemrijke daden van de Heer.

Mattheüs. 2, 1-12

De vlucht voor Herodes en Archelaüs
Toen Jezus geboren was in Bethlehem in Judea, tijdens de regering van Herodes, kwamen er magiërs uit het Oosten in Jeruzalem aan. Ze vroegen: ‘Waar is de pasgeboren koning van de Joden? Wij hebben namelijk zijn ster zien opgaan en zijn gekomen om hem eer te bewijzen.’ Koning Herodes schrok hevig toen hij dit hoorde, en heel Jeruzalem met hem. Hij riep alle hogepriesters en Schriftgeleerden van het volk samen om aan hen te vragen waar de Messias geboren zou worden. ‘In Bethlehem in Judea,’ zeiden ze tegen hem, ‘want zo staat het geschreven bij de profeet: “En jij, Bethlehem in het land van Juda, bent zeker niet de minste onder de leiders van Juda, want uit jou komt een leider voort die mijn volk Israël zal hoeden”?’. Daarop riep Herodes in het geheim de magiërs bij zich; hij wilde precies van hen weten wanneer de ster zichtbaar geworden was, en stuurde hen vervolgens naar Bethlehem met de woorden: ‘Stel een nauwkeurig onderzoek in naar het kind. Stuur mij bericht zodra u het gevonden hebt, zodat ook ik erheen kan gaan om het eer te bewijzen.’ Nadat ze geluisterd hadden naar wat de koning hun opdroeg, gingen ze op weg, en nu ging de ster die ze hadden zien opgaan voor hen uit, totdat hij stil bleef staan boven de plaats waar het kind was. Toen ze dat zagen, werden ze vervuld van diepe vreugde. Ze gingen het huis binnen en vonden het kind met Maria, zijn moeder. Ze wierpen zich neer om het eer te bewijzen. Daarna openden ze hun kistjes met kostbaarheden en boden het kind geschenken aan: goud en wierook en mirre. Nadat ze in een droom waren gewaarschuwd om niet naar Herodes terug te gaan, reisden ze via een andere route terug naar hun land