Preek van de week

Palmzondag 2019, C

Eerste lezing: Jesaja 50, 4-7

Evangelie: Lucas 22, 14-71;  23, 1-56

Er is een treffende overeenkomst tussen wat er door de volgelingen van Jezus wordt gezongen bij zijn intocht in Jeruzalem en het gezang dat door de engelen wordt aangeheven bij de aankondiging van de geboorte van Jezus. De engelen zongen: 'Eer aan God in den hoge en vrede op aarde', terwijl vandaag het volk zingt: 'Hosanna in den hoge'. Dat is wonderlijk: de geboorte van Jezus betekent dat er opnieuw een verbinding komt tussen de hemel en de aarde, tussen God en de mensen. Van die vrede is Jezus de belofte en de garantie.

In die nieuwe wereld gaat het niet om heersen, maar om dienen, niet om gehoord en gehoorzaamd te worden, maar om mensen die hun oor te luisteren leggen bij het woord van God, zoals gezegd wordt van de knecht in de lezing van Jesaja. Die mens stelt zijn vertrouwen in het woord van de Levende en houdt daaraan vast, wat hem ook overkomen zal. Deze mens is in staat om hen die ontmoedigd zijn weer moed in de spreken, om hen op te richten uit hun vernedering en recht te doen aan wie zij zijn.
Jezus rijdt op een ezel de stad binnen om duidelijk te maken dat wij geroepen worden om elkanders levenslast te dragen. De ware koning is een herder van mensen en er zal pas vrede op aarde komen als wij durven gaan en handelen in zijn voetspoor.

Amen

Afbeelding: Taferelen uit de Passie van Christus

        Techniek: olie op eikenhouten paneel

Afmetingen: 57 x 92 cm

Datum: 1470-1471

Door: Hans Memling  (ca. 1430 - 1494) keurvorstendom Mainz

Te bewonderen in Galleria Sabauda, Turijn, Italie.

De Schilder verwerkte alle passages uit het passieverhaal in één schilderij, en voegde de opstanding toe. In totaal zijn er 23 taferelen te zien. De biddende mensen in de onderste hoeken zijn vermoedelijk opdrachtgever Tommaso Portinari en zijn vrouw. Portinari was een bankier uit Florence die in Brugge woonde en werkte.

Het verhaal begint linksboven met de intocht in Jeruzalem, slingert door de stad naar de tuin van Gethsemane (linksonder), vervolgt in het centrale deel (voorgeleiding aan Pilatus, geseling), en slingert de stad weer uit naar de kruisiging op de heuvel achter de stad.

Jesaja 50, 4-7

        Een belijdenis van vertrouwen
God, de Heer, gaf mij een vaardige tong, waarmee ik de moedeloze kan opbeuren. Elke ochtend wekt hij mijn oor, zodat het toegerust is om aandachtig te horen. God, de Heer, heeft mijn oren geopend en ik heb geen verzet geboden, ik ben niet teruggedeinsd Ik heb mijn rug blootgesteld aan mijn folteraars, wie mij de baard uittrokken, bood ik mijn wangen aan. Ik heb mijn gezicht niet verborgen toen ze mij beschimpten en bespuwden. God, de Heer, zal mij helpen, daarom word ik niet gekwetst en is mijn gezicht zo onbewogen als een rots, want ik weet dat ik niet beschaamd zal staan.

Evangelie: Lucas 22, 14-71 23, 1-56

        Laatste avondmaal
Toen het uur gekomen was, ging Hij met de apostelen aan tafel. Hij zei tegen hen: ‘Vurig heb Ik ernaar verlangd om dit paasmaal met jullie te eten vóór mijn lijden. Want Ik zeg jullie dat Ik het niet meer zal eten tot de vervulling ervan in het koninkrijk van God.’ Hij nam een beker, sprak het dankgebed en zei: ‘Neem deze beker en laat hem rondgaan; want Ik zeg jullie dat Ik van nu af aan niet meer zal drinken van de vrucht van de wijnstok totdat het koninkrijk van God gekomen is.’ Hij nam een brood, sprak het dankgebed, brak het brood in stukken en gaf het hun, en zei: ‘Dit is mijn lichaam; het wordt voor jullie gegeven. Blijf dit doen om Mij te gedenken.’ Na de maaltijd zei Hij zo ook van de beker: ‘Deze beker is het nieuwe verbond door mijn bloed; hij wordt voor jullie leeggegoten. Maar zie, de man die Mij overlevert, ligt hier met Mij aan tafel. Want de Mensenzoon gaat wel zijn voorbestemde weg, maar wee de mens door wie Hij wordt overgeleverd.’ Toen begonnen ze er met elkaar over te praten, wie van hen het zou kunnen zijn die dat ging doen. Ook ontstond er onder hen onenigheid over de vraag wie van hen wel het belangrijkst was. Hij zei hun echter: ‘Bij de heidenen spelen koningen de baas, bij hen laten machthebbers zich weldoener noemen. Bij jullie mag dat niet zo zijn. De grootste van jullie moet de minste worden, en de leider de dienaar. Want wie is het belangrijkst? Die aan tafel ligt, of die bedient? Die aan tafel ligt toch zeker! Maar Ik ben in jullie midden de dienaar. Jullie zijn altijd bij Mij gebleven als Ik werd beproefd. Zoals mijn Vader Mij het koningschap heeft aangeboden, zo bied Ik jullie een plaats aan in mijn koninkrijk om te eten en te drinken aan mijn tafel; jullie zullen op tronen zitten om te oordelen over de twaalf stammen van Israël. Simon, Simon, de satan heeft geëist jullie te mogen ziften als het koren. Ik heb voor je gebeden dat je geloof niet zou bezwijken; als je eenmaal tot inkeer bent gekomen, sterk dan op jouw beurt je broeders.’ Hij zei Hem: ‘Heer, ik ben bereid met U zelfs de gevangenis en de dood in te gaan.’ Maar Hij zei: ‘Petrus, Ik zeg je, voordat vandaag de haan kraait, zul je drie keer geloochend hebben dat je Me kent.’ Hij zei hun: ‘Toen Ik jullie eropuit stuurde zonder beurs, reistas en schoenen, zijn jullie toen iets tekort gekomen?’ ‘Nee, niets’, antwoordden ze. Hij zei hun: ‘Maar nu moet je een beurs en een reistas meenemen als je die hebt, en als je geen zwaard hebt, moet je je jas verkopen en er een aanschaffen. Want Ik zeg jullie dat dit Schriftwoord aan Mij in vervulling moet gaan: Bij de overtreders van de wet werd Hij gerekend. Want ook dit woord over Mij wordt nu werkelijkheid.’ ‘Heer,’ zeiden ze, ‘hier zijn twee zwaarden.’ Maar Hij zei hun: ‘Zo is het genoeg!’

Op de olijfberg
Hij verliet het huis en ging volgens zijn gewoonte naar de Olijfberg, en zijn leerlingen gingen met Hem mee. Toen Hij daar was, zei Hij hun: ‘Bid dat jullie in de beproeving niet bezwijken.’ Hij verwijderde zich van hen, ongeveer een steenworp ver; daar viel Hij op zijn knieën en bad: ‘Vader, neem alstublieft deze beker van Mij weg; maar toch, laat niet mijn wil gebeuren, maar die van U.’ Toen verscheen Hem een engel uit de hemel die Hem kracht gaf. Hij werd doodsbang en bad nog dringender; zijn zweet viel als bloeddruppels op de grond. Na dit gebed stond Hij op en ging naar de leerlingen. Hij vond ze in slaap, zo verdrietig waren ze. Hij zei hun: ‘Wat slapen jullie? Sta op en bid dat jullie in de beproeving niet bezwijken.’ Hij was nog niet uitgesproken of er verscheen opeens een hoop volk. Judas, een van de twaalf, liep voorop en kwam op Jezus af om Hem een kus te geven. Jezus zei hem: ‘Judas, lever je de Mensenzoon over met een kus?’ Toen zijn metgezellen zagen wat er ging gebeuren, vroegen ze: ‘Heer, zullen we erop inslaan met het zwaard?’ En een van hen sloeg in op de knecht van de hogepriester en hakte hem het rechteroor af. Maar Jezus antwoordde: ‘Houd daarmee op!’ Hij raapte het oor op en genas hem. Tegen de hogepriesters, de tempelwacht en de oudsten die op Hem af waren gekomen, zei Jezus: ‘Alsof Ik een bandiet ben, zo bent u met zwaarden en stokken op Me afgekomen. Dag in dag uit was Ik bij u in de tempel, en u hebt Me niet aangehouden; maar dit is uw tijd, nu de duisternis regeert.’

Verloochend door Petrus en bespot door de bewakers
Zij namen Hem gevangen en brachten Hem naar het huis van de hogepriester. Petrus volgde op een afstand. Ze legden midden op de binnenplaats een vuur aan; daar gingen ze omheen zitten en Petrus zat tussen hen in. In het schijnsel van het vuur zag een slavin hem zitten; ze bekeek hem nauwlettend en zei: ‘Die hoorde ook bij Hem.’ Maar hij ontkende het en zei: ‘Mens, ik ken Hem niet.’ Even later zag iemand anders hem en zei: ‘Jij bent ook een van hen.’ Maar Petrus zei: ‘Welnee man.’ Ongeveer een uur later zei iemand met grote stelligheid: ‘Wel degelijk, hij hoorde ook bij Hem; hij is immers ook een Galileeër.’ Maar Petrus zei: ‘Man, ik weet niet waar je het over hebt!’ Hij had dat nog niet gezegd, of er kraaide een haan. De Heer keerde zich om en keek Petrus aan, en Petrus herinnerde zich wat de Heer tegen hem had gezegd: ‘Voor de haan vandaag kraait, zul je Me driemaal verloochend hebben.’ Hij liep naar buiten en schreide bittere tranen. De mannen die Jezus bewaakten, dreven de spot met Hem en sloegen Hem. Ze blinddoekten Hem en vroegen: ‘Profeteer nu eens, wie was het die je heeft geslagen?’ En ze riepen nog allerlei andere grofheden tegen Hem.

Voor de raad van oudsten
Toen het dag werd, kwam de raad van oudsten van het volk bijeen, hogepriesters en Schriftgeleerden. Men bracht Jezus voor hun Sanhedrin. Zij zeiden: ‘Als U de Messias bent, zeg ons dat dan.’ Maar Hij zei hun: ‘Als Ik het u zeg, zult u Me niet geloven; als Ik u wat vraag, zult u Me geen antwoord geven. Van nu af aan zal de Mensenzoon zitten aan Gods machtige rechterhand.’ Toen zei iedereen: ‘U bent dus de Zoon van God?’ Hij sprak tot hen: ‘U zegt zelf dat Ik het ben.’ Toen zeiden zij: ‘Waarvoor hebben wij nog een getuigenis nodig? Wij hebben het zelf uit zijn mond gehoord.’

Jezus voor Pilatus en voor Herodes
Het hele gezelschap stond op, en men leidde Hem voor aan Pilatus. Daar brachten zij hun beschuldiging tegen Hem in: ‘Wij hebben vastgesteld dat deze man ons volk opruit; Hij zegt dat ze geen belasting moeten betalen aan de keizer, en Hij geeft zichzelf uit voor de Messias, de koning.’ Pilatus vroeg hem: ‘Bent u de koning van de Joden?’ Hij antwoordde hem: ‘U zegt het zelf.’ Pilatus zei tegen de hogepriesters en de volksmenigte: ‘Ik vind niets waaraan deze man schuldig is.’ Zij hielden echter vol: ‘Hij maakt met zijn leer in heel het Joodse land het volk oproerig, eerst in Galilea, en nu hier ook al.’ Toen Pilatus dat hoorde, vroeg hij of de man een Galileeër was; en toen hij begreep dat Hij onder Herodes ressorteerde, stuurde hij Hem door naar Herodes, die op dat moment eveneens in Jeruzalem verbleef. Herodes was erg blij dat hij Jezus te zien kreeg, want hij had Hem allang willen ontmoeten, na wat hij over Hem gehoord had. Hij hoopte Hem een wonder te zien doen. Hij ondervroeg Hem uitvoerig, maar Jezus gaf Hem nergens antwoord op. De hogepriesters en de Schriftgeleerden stonden Hem heftig te beschuldigen. Ook Herodes en zijn manschappen beledigden Hem en maakten Hem belachelijk door Hem een pronkgewaad aan te doen. Daarna stuurde hij Hem terug naar Pilatus. Herodes en Pilatus werden op die dag vrienden van elkaar; tevoren waren ze namelijk vijanden.

Jezus opnieuw voor Pilatus
Daarop riep Pilatus de hogepriesters, de leiders en het volk bij elkaar en zei tegen hen: ‘U hebt deze man bij mij gebracht omdat Hij het volk zou ophitsen. Wel, ik heb de man verhoord in uw bijzijn, en voor uw beschuldigingen tegen Hem heb ik geen enkele grond gevonden; en Herodes evenmin, want hij heeft Hem naar ons teruggestuurd. Kortom, Hij heeft niets gedaan waarop de doodstraf staat. Ik zal Hem daarom laten geselen en dan vrijlaten.’ Maar ze schreeuwden in koor: ‘Weg met Hem, laat Barabbas vrij.’ Die was in de gevangenis gezet wegens een oproer in de stad en wegens doodslag. Maar omdat Pilatus Jezus wilde vrijlaten, sprak hij hen opnieuw toe. Maar zij schreeuwden ertegenin: ‘Aan het kruis met Hem, aan het kruis!’ Voor de derde keer zei hij tegen hen: ‘Wat heeft deze man dan voor kwaad gedaan? Ik heb niets kunnen vinden waarop de doodstraf staat; ik zal Hem dus na geseling vrijlaten.’ Maar luidkeels schreeuwend bleven zij eisen dat Hij gekruisigd zou worden. Hun geschreeuw gaf de doorslag. Pilatus besloot hun eis in te willigen. De man die wegens oproer en doodslag in de gevangenis was gezet, om wie ze hadden gevraagd, liet hij vrij en Jezus leverde hij over aan hun willekeur.

Op weg naar het schedelveld
Toen ze Hem wegvoerden hielden ze een zekere Simon uit Cyrene aan, die van zijn akker kwam; hem lieten ze het kruis achter Jezus aan dragen. Een grote massa mensen volgde Hem; er waren vrouwen bij, die om Hem rouwden en treurden. Jezus draaide zich om en zei tegen hen: ‘Vrouwen van Jeruzalem, huil niet om Mij, huil liever om uzelf en uw kinderen. Want er komen dagen dat men zal zeggen: “Gelukkig de onvruchtbare vrouwen, de schoot die niet heeft gebaard en de borsten die niet hebben gezoogd.”? Dan zal men zeggen tegen de bergen: “Val op ons”?, en tegen de heuvels: “Bedek ons.”? Want als ze dit doen met het groene hout, wat moet er dan gebeuren met het dorre?’

Jezus aan het kruis
Er werden ook nog twee misdadigers weggevoerd om samen met Hem ter dood te worden gebracht. Toen ze op het zogeheten Schedelveld kwamen, sloegen ze Hem daar aan het kruis, en ook die twee misdadigers, de een rechts en de ander links van Hem. Jezus sprak: ‘Vader, vergeef het hun, want ze weten niet wat ze doen.’ Ze verdobbelden zijn kleren. Het volk stond toe te kijken. De leiders lachten Hem uit en zeiden: ‘Anderen heeft Hij gered; laat Hij nu zichzelf redden als Hij de Messias van God is, de uitverkorene!’ Ook de soldaten dreven de spot met Hem; ze kwamen Hem wijn brengen en zeiden: ‘Ben jij de koning van de Joden? Red dan jezelf!’ Boven zijn hoofd hing het opschrift: Dit is de koning van de Joden. Eén van de misdadigers die daar hingen zei smalend tegen Hem: ‘Ben jij de Messias? Red dan jezelf en ons erbij!’ Maar de ander wees hem terecht: ‘Heb zelfs jij geen ontzag voor God, nu jij ook deze straf ondergaat? In ons geval is dat terecht, want wij krijgen ons verdiende loon. Maar Hij heeft niets verkeerds gedaan.’ Daarop zei hij: ‘Jezus, vergeet mij niet wanneer U in uw koninkrijk komt.’ Hij zei tegen hem: ‘Ik beloof je, vandaag nog zul je bij Mij zijn in het paradijs.’

Jezus’ dood
Al rond het zesde uur werd het donker in heel het land, tot het negende uur. 45 Er was een zonsverduistering. Het voorhangsel in de tempel scheurde middendoor. 46 Toen riep Jezus luidkeels: ‘Vader, in uw handen beveel Ik mijn geest.’ Na deze woorden stierf Hij. 47 De centurio, die zag wat er gebeurde, verheerlijkte God en zei: ‘Waarachtig, die man was een rechtvaardige.’ Alle mensen die voor dit schouwspel waren samengestroomd, gingen naar huis; ze sloegen zich van rouw op de borst om wat ze hadden gezien. 49 Al zijn vrienden bleven uit de verte staan toekijken, ook de vrouwen die Hem vanuit Galilea waren gevolgd en dit gadesloegen.

Begrafenis van Jezus
Nu was daar een zekere Jozef, een lid van de raad, een goed en rechtvaardig man, die niet had ingestemd met hun plannen en praktijken. Hij was afkomstig uit de Joodse stad Arimatea en leefde in de verwachting van het koninkrijk van God. Hij vervoegde zich bij Pilatus en vroeg om het lichaam van Jezus. Hij haalde het van het kruis, wikkelde het in linnen en legde Hem in een graf dat in de rotsen was uitgehouwen, en waarin nog niemand lag. Het was voorbereidingsdag en de sabbat zou zo aanbreken. De vrouwen die met Hem uit Galilea waren meegekomen, waren Jozef gevolgd en zagen het graf en hoe zijn lichaam erin werd neergelegd. Toen gingen ze naar huis en maakten kruiden en balsem klaar.

De vrouwen bij het graf; hun getuigenis
Op sabbat namen ze de voorgeschreven rust in acht,