Preek van de week

Preek 5^de zondag in de veertigdagentijd 2019, C

Eerste lezing: Jesaja 43, 16-21

Evangelie: Johannes 8, 1-11

Het verhaal van de vrouw die beschuldigd wordt van overspel is een bekend verhaal. Een vrouw met een verleden zoals dat heet. Maar Jezus pint haar daar niet op vast. Hij vraagt niet naar wat er is gebeurd, hij oordeelt niet. Deze vrouw in al haar kwetsbaarheid is wel een spiegel die hij aan ons voor houdt.
Jezus heeft een kring van toehoorders om zich heen. En ik denk dat het goed is wanneer wij ons daar maar bij aansluiten.
Die kring wordt gevormd door Schriftgeleerden, die Jezus confronteren met de vrouw die overspel gepleegd heeft. - Blijkbaar zonder dat daar een man bij betrokken was, want die brengen ze niet mee. De huidige #me too beweging zou daar wel raad mee weten. En eigenlijk is de reactie van Jezus hetzelfde.
Zijn antwoord is daarom klassiek geworden. Hij die zonder zonden is, werpe de eerste steen. Elke Schriftgeleerde, elke toehoorder - en dat zijn we op zijn tijd allemaal - kan daarmee vooruit.

Jezus kiest voor barmhartigheid. En barmhartigheid begint bij het besef van je eigen kwetsbaarheid, je onmacht soms, maar ook van je eigen fouten en gebreken. En barmhartigheid betekent ook: elkaar niet het verleden nadragen, maar de kans geven om opnieuw te beginnen.
Het verrassende van Jezus houding is immers, dat hij zegt: en jij? Heb jij geen barmhartigheid nodig? Moet jij ook niet soms een punt zetten achter het verleden? Is jouw verleden vlekkeloos?

Daarmee sluit dit evangelie mooi aan bij de eerste lezing van Jesaja. Daar hoorden we: Klamp je niet vast aan wat vroeger gebeurd is... zie, iets nieuws ga ik beginnen, het is al aan het kiemen... weet je dat niet?
Dit is een schitterende tekst voor iedere gelovige. Want het zou wel eens onze opdracht kunnen zijn als gelovigen om te zoeken naar al die kiemende plantjes, die aanzetten voor een nieuwe ontwikkeling, ook bij onszelf.

Zie ik ga iets nieuws beginnen. Gods bedoelingen met onze wereld, met ieder van ons zijn duidelijk. Hij wil dat wij toegroeien naar de nieuwe schepping, de nieuwe mens, waarvan wij met Pasen de geboorte vieren. Want dat is onze toekomst in deze gebroken wereld.

Amen.

Afbeelding: Jezus en de overspelige vrouw

        Schilder: Pieter Aertsen (1507/08 - 1575)

Techniek: Olieverf op paneel

Afmetingen: 122 ?? 177 cm

Datum: 1559

Te bezichtigen in het Das Städel Museum - Kunstmuseum in Frankfurt, Duitsland

Het Bijbelse verhaal van de overspelige vrouw is in de achtergrond van het schilderij geplaatst. De aandacht gaat daardoor vooral uit naar het markttafereel op de voorgrond. Het hoofdthema op de achtergrond plaatsen is meer bekend op werken van Aertsen.
De marktmensen dragen kleding uit de tijd van de schilder Aertsen zelf. Het tafereel vertoont een marktachtige situatie, waar ze van alles verhandelen: groente, fruit, eieren , brood, potten en gevogelte.
Het groepje rond Jezus draagt kleding waarvan men in de 16e eeuw dacht dat de mensen in de het begin van de jaartelling droeg. Een vrouw die van overspel wordt verdacht wordt door joodse Schriftgeleerden voor Jezus gebracht. Nadat hij geantwoord heeft met "wie zonder zonde is, werpe de eerste steen" vertrekken de Schriftgeleerden. De vrouw blijft achter, en Jezus schrijft weer iets in het zand.

Jesaja 43, 16-21

        De nieuwe uittocht
Zo spreekt de Heer, die een weg baande door de zee, en in machtige wateren een pad, die wagens en paarden en heel de macht van het leger liet uitrukken: nu liggen zij alsof zij nooit meer opstaan, gedoofd en als een vlaspitje uitgegaan. Gedenk niet langer wat vroeger gebeurd is en geef niet al uw aandacht aan wat eens is geschied; zie, Ik ga iets nieuws maken, het is al aan het kiemen, weet u dat niet? Ik ga een weg leggen in de woestijn, en rivieren in het dorre land. Wilde dieren zullen Mij verheerlijken, jakhalzen en struisvogels; want Ik geef water in de woestijn, rivieren in het dorre land, om mijn uitverkoren volk te laven. Het volk dat Ik voor Mij heb gevormd, zal mijn lof verkondigen.

Johannes 8, 1-11

        Een overspelige vrouw
Jezus ging naar de Olijfberg, en vroeg in de morgenwas Hij alweer in de tempel en heel het volk stroomde naar Hem toe. Hij ging zitten en onderrichtte hen. Nu kwamen de Schriftgeleerden en de farizeeën aanzetten met een vrouw die betrapt was op echtbreuk. Ze brachten haar voor Hem en zeiden: ‘Meester, deze vrouw is op heterdaad betrapt op echtbreuk. Mozes heeft ons in de wet voorgeschreven zulke vrouwen te stenigen. Hoe staat U daar tegenover?’ Met deze vraag wilden ze Hem op de proef stellen, om te zien of ze een aanklacht tegen Hem konden indienen. Maar Jezus bukte zich om met zijn vinger op de grond* te schrijven. Toen ze op een antwoord bleven aandringen, keek Hij op en zei: ‘Wie van u zonder zonde is, moet dan maar als eerste een steen op haar werpen.’ En weer bukte Hij zich om op de grond te schrijven. Zij echter trokken na die woorden weg, de een na de ander, te beginnen met de oudsten, zodat Hij alleen achterbleef met de vrouw daar vóór Hem. Jezus keek op en vroeg haar: ‘Waar zijn ze gebleven, vrouw? Heeft niemand u veroordeeld?’ ‘Nee Heer, niemand’, antwoordde ze. Waarop Jezus zei: ‘Ik veroordeel u ook niet. Ga nu maar, en zondig vanaf nu niet meer.’