Preek van de week

Preek 22^ste zondag van het jaar, B
          Eerste lezing: Deuteronomium 4, 1-2. 6-8
          Evangelie: Marcus 7, 1-8. 14-15. 21-23

Geloven in God heeft te maken met de wijze waarop je in het leven staat. En bij dat staan in het leven gaat hert, zoals de eerste lezing zegt: om leven en geluk of ongeluk en ellende. Op de vragen die het leven stelt vind je ook als gelovige nooit voor eens en voor altijd een antwoord. Het blijft zoeken, tasten, soms vertwijfeld bidden, wanneer het leven volgens andere lijnen verloopt, dan wij onszelf gedacht hadden.

Toch hebben mensen de eeuwen door geprobeerd hun staan in het leven in regels en normen vast te leggen. Van vader op zoon, van moeder op dochter gaf men dat elkaar door. En ieder geslacht voegde er wel weer iets aan toe, waarvan men het gevoel had dat dit Gods wil was. En wanneer iemand dan in conflict kwam met deze regels - want nogmaals het leven verloopt nu eenmaal soms langs heel grillige lijnen- dan werd hij of zij door de binnen-wereld als ongelovig nagewezen.

Het hart van de mens is de plaats waar Gods woord zuiver kan worden verstaan en waar regels en wetten getoetst kunnen worden op hun zin en betekenis. Jezus laat zien hoe regels en wetten kunnen verworden tot dode voorschriften, wanneer het hart er uit wordt gehaald. En Jezus gebruikt dan woorden van de profeet Jesaja: ze eren me met de lippen, maar niet met hun hart.

Het verwijt van Jezus aan zijn goedgelovige tegenstanders is: jullie leven stipt volgens de wet, maar je hebt er het hart uitgehaald. En daarmee wordt godsdienst tot louter formalisme. Stipt leven volgens wet en voorschriften heeft dan niets meer te maken met geloof in God.

Waar het in het evangelie van vandaag om gaat is dat mensen zoals u en ik moeten luisteren naar Gods woord, zoals dat naar boven komt in ons eigen hart. Het gaat om God en mij.

Ook in de bijbel kun je lezen dat mensen zich verschrikkelijk graag verschuilen achter regels en voorschriften, alsof het God daar om zou gaan. Maar die mens wordt terecht gewezen door Mozes, door Jezus. Het gaat er niet om of je de regels onderhoudt, want dat is uiteindelijk mensenwerk, het gaat er om of je bereid bent daadwerkelijk te luisteren naar God en in verbondenheid met Hem wilt leven. Het gaat om je hart.

De bijbel is daarom geen wetboek, maar als je blijft lezen met hart en ziel, dan wordt duidelijk wie God is. Hoe Hij omgaat met ieder van ons in goede en kwade dagen, veeleisend, jaloers, maar ook barmhartig en vergevingsgezind, wanneer wij Hem niet alleen eren met de lippen, maar ook met het hart.

Amen

Afbeelding: Reinheid de van ziel

Houtsnede uit de Delftse Bijbel 1488
          Voor meer info : www.beeldmeditaties.nl/

De kunstenaar verdeelt zijn afbeelding in nagenoeg twee gelijke helften. De samenhang tussen beide taferelen wordt benadrukt doordat de tegelvloer in beide ruimtes aanwezig is.

Rechts zien we hoe Jezus, herkenbaar aan zijn kruisnimbus, binnenkomt. Hij loopt langs twee personen waarvan de ene één kan met water uitgiet in een schaal. Hoe dan ook, terwijl zij met water in de weer zijn, loopt Jezus langs hen heen. Hij steekt zijn rechter hand op. Het zou een zegengebaar kunnen zijn. Het zou ook kunnen uitdrukken dat Hij van de handwassing geen gebruik maakt. Dat laatste is meer in overeenstemming met de schrifttekst van vandaag.

De illustratie behoort bij de discussie over Rein en Onrein. In dat verhaal maakt Jezus duidelijk dat het gaat om de reinheid van ziel niet die van het lichaam,. Had Hij in zijn Bergrede niet gezegd: “Zalig de zuiveren van hart, want zij zullen God zien”?? Hij verwijt de geloofsgenoten van zijn tijd, de Farizeeën en de Schriftgeleerden, dat zij weliswaar de geboden stipt naar de letter uitvoeren, maar de bedoeling ervan, de barmhartigheid en de naastenliefde, uit het oog verloren hebben.

Deuteronomium 4, 1-2. 6-8

Oproep tot trouw
Luister nu, Israël, naar de voorschriften en bepalingen die ik u leer, en handel daarnaar. Dan zult u leven in, en bezit gaan nemen van, het land dat de Heer, de God van uw vaderen, u schenkt. Aan wat ik u voorschrijf, mag u niets toevoegen en niets afdoen; u moet de geboden van de Heer uw God, die ik u geef, onderhouden.
En breng ze stipt ten uitvoer, want daaruit zal voor de volken uw wijsheid en uw inzicht blijken. Als zij al deze voorschriften horen, zullen ze zeggen: “Dat machtige volk is wijs en verstandig.”? Is er soms een andere grote natie bij wie hun goden zo nabij zijn als de Heer onze God ons nabij is, zo vaak als wij Hem aanroepen? Of is er een andere grote natie die zulke volmaakte voorschriften en bepalingen heeft als de Wet die ik u heden geef?

Marcus 7, 1-8. 14-15. 21-23

Wat uit de mens komt, maakt onrein
De farizeeën en enkele Schriftgeleerden uit Jeruzalem kwamen bij Hem. Ze zagen dat sommige van zijn leerlingen hun brood aten met onreine, dat wil zeggen met ongewassen handen. Want als de farizeeën en alle Joden niet met een beetje water hun handen gewassen hebben, eten ze niet, omdat ze vasthouden aan de traditie van de oudsten; en wat van de markt komt, eten ze niet zonder het te wassen. Zo zijn er vele andere dingen waar ze uit traditie aan vasthouden: het spoelen van bekers, kruiken en koperen vaatwerk. De farizeeën en de Schriftgeleerden vroegen Hem: ‘Waarom gedragen uw leerlingen zich niet naar de traditie van de oudsten, maar eten ze hun brood met onreine handen?’ Hij zei tegen hen: ‘Treffend heeft Jesaja over u geprofeteerd, huichelaars, zoals geschreven staat: Dit volk eert Mij met de lippen, maar hun hart is ver van Mij. Hun verering stelt niets voor; wat ze als ware leer brengen, zijn voorschriften van mensen. U laat het gebod van God los en houdt vast aan de traditie van mensen.’
Weer riep Hij de mensen bij zich en zei tegen hen: ‘Luister allemaal naar Mij en begrijp Me toch. Niets wat van buitenaf in de mens komt, kan hem onrein maken.
Want van binnenuit, uit het hart van de mensen, komen de kwade gedachten, ontucht, diefstal, moord, overspel, hebzucht, gemeenheid, bedrog, bandeloosheid, jaloezie, laster, hoogmoed, lichtzinnigheid. Al deze slechte dingen komen van binnenuit en maken de mens onrein.’