Preek van de week

Preek Kerstnachtmis, A

Eerste lezing: Jesaja 9, 1-3. 5-6

Evangelie: Lucas 2, 1-14

Het kerstverhaal is een ontroerend verhaal. In alle soberheid vertelt het hoe de hele wereld in beweging wordt gezet: naar het lijkt door een bevel van de keizer, maar als je het verhaal goed beluistert dan hoor je dat God zelf aan het werk is. In werkelijkheid is het een innerlijke kracht die mensen aandrijft om terug te keren naar hun eigen religieuze wortels. Ieder ging op weg, zegt het evangelie en het verhaal komt pas tot rust bij het pasgeboren kind in de stal.

Maar die stal, dat kind, die ster en die engelen zou dat dan een reisdoel kunnen zijn? Misschien aarzelend hebben ook wij deze avond gezegd: laten we op weg gaan. Laten we gaan zien wie of wat we daar in de stal zullen aantreffen. Zal de kribbe ook dit jaar weer gevuld zijn met nieuw leven, waar God zijn Naam aan verbindt of zal de kribbe dit jaar misschien leeg blijven? Want: wat heeft een mensenkind immers te verwachten in onze donkere ijzige wereld waar vrede niet meer betekent dan het recht van de sterkste? In een wereld waar grenzen worden getrokken tussen rijk en arm, tussen religies en rassen? In een onbarmhartige wereld die het economisch gelijk aan zijn kant heeft?

Want natuurlijk is ook dit jaar de kribbe niet leeg.
Het lijkt zo vanzelfsprekend. Elk kind dat geboren wordt mag verwachten, dat het wordt omringd door liefde en zorg, maar vooral door hoop en toekomst. Het wordt geboren om iemand te zijn met een warm hart en een open oog. Het  wordt geboren om een wereld op te bouwen waarvoor dromen te kort schieten, kwetsbaar als elk ideaal, maar ook uitdagend en boeiend. Met ieder van ons is het zo vergaan. Maar voor je het beseft raakt je vervreemd van je zelf; voor je het weet krijgt je blik een koude glans, worden je handen hard en is je denken onbarmhartig. Het kind in ons sterft een wisse dood, want onze wereld verdraagt je niet als je je niet groot weet te houden, als je niet opkomt voor jezelf.

Totdat het wonder gebeurt; totdat iemand op weg gaat, die lange weg terug naar de wortels van zijn bestaan. Bij de stal ontmoet je uiteindelijk jezelf, ontdaan van alle franje, als het kind in de kribbe. Dat kind heeft nog geen naam. Misschien mogen we onze eigen naam invullen.
Dat kerstkind is het doel van mensen zoals wij, die misschien gehavend zijn, of vastzitten in een kromgegroeide volwassenheid of die niet weten wat ze aan moeten met het leven dat hen in handen is gegeven. Wij allen mogen weten dat soms de hemel de aarde bevrucht en mensen boven zichzelf uitgroeien. En dan krijgen ook wij die mooie naam: Emanuel, God met ons.

Kerstmis wil ons geen droomwereld voorhouden, met engelenzang als zachte sfeermuziek. Het wil ons niet buiten de werkelijkheid plaatsen. Het wil ons veel meer laten zien tot hoeveel menselijkheid wij in staat zijn, wanneer wij die tocht aandurven naar het kind in de stal, wanneer wij het aandurven om onszelf in de ogen te kijken en het wonder laten gebeuren om een mens te worden waar God Zijn Naam aan durft te verbinden.

Ik wens u een zalig kerstfeest.

Afbeelding: Mystic Nativity (1500)

        Schilder: Sandro Botticelli (Florence, circa. 1445 - 1510)

Techniek: tempera op doek (109 ?? 75 cm)

Te bezichtigen in National Gallery, Londen, Engeland

De 'Mystic Nativity' toont engelen en mensen die de geboorte van Jezus Christus vieren. De Maagd Maria knielt in aanbidding voor haar zoontje, gadegeslagen door de os en de ezel bij de kribbe. Maria's echtgenoot, Jozef, slaapt in de buurt. Herders en wijze mannen zijn gekomen om de pasgeboren koning te bezoeken. Engelen in de hemel dansen en zingen lofzangen. Op aarde verkondigen zij vrede, vreugdevol omarmen ze deugdzame mannen, terwijl zeven demonen versloeg vluchten naar de onderwereld.

Botticelli’s schilderij is al lange tijd de 'Mystic Nativity', vanwege zijn mysterieuze symboliek. Het combineert de geboorte van Christus, zoals verteld in het Nieuwe Testament met een visie van zijn wederkomst zoals beloofd in het boek Openbaring. De tweede geboorte - Christus 'terugkeer naar de aarde - zou het einde van de wereld en de combinatie van toegewijde christenen met God inluiden.

Het beeld werd geschilderd anderhalf millennium na de geboorte van Christus, als religieuze en politieke omwentelingen vragen om profetische waarschuwingen over het einde van de wereld.

'The Mystic Nativity' werd waarschijnlijk geschilderd voor een Florentijnse patroon als een privé devotioneel werk.

Jesaja 9, 1-3. 5-6

Gods opgeheven hand
Het volk dat ronddwaalt in het donker, ziet een helder licht. Over hen die wonen in een land vol duisternis gaat een stralend licht op. Uitbundig laat U hen juichen en U overstelpt hen met vreugde; zij verheugen zich voor uw aanschijn zoals er vreugde is bij de oogst en gejuich bij het verdelen van de buit. Want het drukkende juk, de stang op hun schouders, de stok van de drijver, U breekt ze stuk als op de dag van Midjan.
Want een kind wordt geboren, een zoon wordt ons gegeven. De heerschappij rust op zijn schouders; men noemt hem wonder van beleid, goddelijke held, vader voor eeuwig, vredevorst. Groot is de macht en eindeloos de vrede voor de troon van David, voor zijn koninkrijk; hij zal het stichten en onderhouden door recht en gerechtigheid vanaf nu en voor altijd. De geestdriftige liefde van de Heer van de machten zal dit teweegbrengen.

Lucas 2, 1-14

Geboorte van Jezus
In die dagen vaardigde keizer Augustus een decreet uit dat de hele wereld zich moest laten registreren. Deze eerste registratie vond plaats toen Quirinius gouverneur van Syrië was. Allen gingen op weg om zich te laten inschrijven, ieder in zijn eigen stad. Zo ook Jozef; hij ging van de stad Nazareth in Galilea naar Judea, naar de stad van David, Bethlehem genaamd, omdat hij uit het huis van David stamde, om zich te laten inschrijven, samen met Maria, zijn verloofde, die zwanger was. Terwijl ze daar waren kwam voor haar de tijd dat ze moest bevallen, en ze baarde een zoon, haar eerstgeborene; ze wikkelde Hem in doeken en legde Hem in een voerbak, omdat er geen plaats voor hen was in het gastenverblijf. Er waren daar in de buurt herders, die in het veld overnachtten om de wacht te houden bij hun kudde. Opeens stond er een engel van de Heer bij hen en de heerlijkheid van de Heer omstraalde hen. Ze schrokken hevig. Maar de engel zei: ‘Schrik niet, want ik heb een goede boodschap voor u, een grote vreugde voor het hele volk. Vandaag is in de stad van David uw redder geboren; Hij is de Messias, de Heer. Dit is het teken voor u: u zult een kind vinden dat in doeken is gewikkeld en in een voerbak ligt.’ Plotseling was er bij de engel een heel leger uit de hemel; ze loofden God met de woorden: ‘Glorie aan God in de hoogste hemel, en op aarde vrede onder de mensen in wie Hij een welgevallen heeft.’